Parafia Ewangelicko-Augsburska Bielsko

Odbudowa 1945-1950

Parafia Ewangelicka w Bielsku, tak jak i wiele innych zborów, poniosła dotkliwe straty na skutek działań wojennych. Wprawdzie miasto zostało wyzwolone 12 lutego 1945 r., lecz jeszcze do kwietnia Bielsko leżało w strefie przyfrontowej, co miało też swój wpływ na ogrom zniszczeń wojennych.
W wyniku działań wojennych zostały uszkodzone następujące obiekty:

  • część starej i nowej plebanii,
  • dom parafialny przy ul. Orkana,
  • wschodnia część wieży kościelnej,
  • średni dzwon,
  • kaplica cmentarna,
  • zarówno kościół, jak i plebania zostały pozbawione szyb.

Obok strat materialnych, które były ogromne, były także straty duchowe i moralne, niewspółmiernie większe. Okres okupacji i działania wojenne spowodowały, że liczba parafian z 6000 przed wojną, spadła do około 2000 po zakończeniu działań wojennych. Wierni pozbawieni byli swoich duszpasterzy. Jedni księża zginęli w obozach, inni rozproszyli się po świecie. Osieroconą parafią zajął się od l czerwca 1945 r. przedwojenny bielski prefekt, ks. Adam Wegert, który po pożodze wojennej znalazł się znów w Bielsku.

Już 14 czerwca 1945 r. odbyło się pierwsze zebranie nowej Rady Parafialnej. Pierwszym kuratorem został wybrany Paweł Lazar, a sekretarzem Jan Bujak. Przed duszpasterzem i Radą Parafialną stanęło wielkie i trudne zadanie: odbudowa życia duchowego i gospodarczego parafii. Dla realizacji tych zamierzeń Rada Parafialna powołała odpowiednie komisje.

Na wyróżnienie zasługuje komisja prawnicza pod kierownictwem dr Adolfa Brody, która zajęła się uporządkowaniem stanu prawnego majątku parafialnego. Tej komisji zawdzięcza parafia rewindykowanie mienia przejętego pod tymczasowy zarząd państwowy. Dr Adolf Broda był doskonałym prawnikiem i prowadził sprawy parafialne zupełnie bezinteresownie w owych trudnych czasach, gdy laik wobec mnogości praw i zarządzeń stawał się bezradny, a na opłacenie pomocy prawniczej brakowało funduszy.

Należy też podkreślić wielką ofiarność pozostałych członków Rady Parafialnej oraz licznego grona parafian, którzy przy remontach obiektów parafialnych i pracach porządkowych pracowali z wielkim zapałem i oddaniem, poświęcając swój czas, sprzęt oraz składając liczne ofiary. Dzięki wspólnemu zapałowi i wielkiej ofiarności parafian można było napisać w Kalendarzu Ewangelickim w 1950 r.: "Po czterech latach ciężkich wysiłków jesteśmy gotowi z usuwaniem zniszczeń w naszym zborze, spowodowanych przez wojnę. Plac kościelny w Bielsku wygląda jak przed wojną, czyściutki, uporządkowany, okolony zewsząd zielenią".
Wyrazem dalszej stabilizacji życia parafialnego były wybory proboszcza, przeprowadzone 10 kwietnia 1949 r. Proboszczem został wybrany jednogłośnie dotychczasowy administrator ks. Adam Wegert. W niedzielę 19 czerwca odbyła się uroczysta instalacja, której dokonał ks. biskup prof. dr Jan Szeruda w asyście ks. seniora Pawła Nikodema i ks. prof. dr Wiktora Niemczyka.

Równolegle z odbudową materialną parafii powoli wracało do normy życie duchowe. Pierwsza większa uroczystość odbyła się 9 września 1945 r., kiedy to odsłonięto tablicę pamiątkową ku czci poległych księży, pomordowanych w obozach koncentracyjnych. Okolicznościowe kazanie wygłosił ks. biskup prof. dr Jan Szeruda. W uroczystości tej oprócz księży wzięli udział: prezydent miasta, naczelnik Sądu Powiatowego, prezes Związku Zachodniego. Uroczystość ta zgromadziła około 3000 wiernych, ewangelików z bliska i z daleka.
Ks. Adam Wegert otoczył opieką duszpasterską także zbór w Dziedzicach, gdzie 29 lipca 1945 r. odbyło się pierwsze nabożeństwo.

Dzięki staraniom ks. Adama Wegerta wszystkie dzieci ewangelickie w wieku szkolnym z Bielska zostały skierowane do szkoły podstawowej nr 2, gdzie dzięki temu przy liczniejszej frekwencji mogły się odbywać regularne lekcje religii w szkole.

W jesieni 1945 r. powołano też do życia chór kościelny pod kierownictwem p. pastorowej Marii Wegertowej. Obok pieśni kościelnej w repertuarze chóru znalazły się pieśni ze skarbnicy narodowej oraz ludowej.
Obok działalności kościelnej młodzież rozwinęła działalność kulturalnooświatową i towarzyską. Amatorskie przedstawienia i imprezy połączone z bezalkoholowymi zabawami cieszyły się wielką popularnością i były pierwszymi i bodajże jedynymi tego rodzaju imprezami w mieście. Dochód z tych imprez przeznaczono na remont organów i zakup mebli dla wyznaniowego przedszkola, które zamierzano otworzyć przy parafii. Wszystko to zmierzało do jednego celu, zespolenia i nawiązania bezpośrednich więzi i kontaktów braterskich.
Jeszcze w 1945 r. reaktywowano godziny biblijne, które prowadzili pracownicy społeczności chrześcijańskiej. Jednocześnie ks. proboszcz, jako gorliwy duszpasterz, rozwinął intensywną pracę odwiedzinową. Dążył do tego, aby odbudować więź parafialną i otoczyć wszystkich opieką duszpasterską. W tym celu zostały wprowadzone różne formy pracy i oddziaływania duchowego.

Wielkim powodzeniem cieszyły się wieczory parafialne i gwiazdki zborowe. Celem pogłębienia opieki religijnej nad młodzieżą urządzano wykłady religijne, które potem przekształciły się w regularne zebrania młodzieżowe. Na terenie Bielska powstało także młodzieżowe koło biblijne, które skupiało również młodzież ze Starego Bielska i Białej. Wielkie znaczenie dla duszpasterskiej opieki nad dziećmi miało powołanie w r. 1948 do życia Szkółki Niedzielnej. Pracę wśród dzieci prowadziła młodzież. Parafia w Bielsku starała się też nawiązać do tradycji przedwojennych w dziedzinie diakonii.

Utworzono państwowe przedszkole wyznaniowe, które było prowadzone przez ewangelicką przedszkolankę. W 1947 r. w Ewangelickim Domu Sierot otwarty został państwowy żłobek dla dzieci, w którym pracowała Siostra Maria Martynek z Dzięgielowa.
11.2.1947 r. odbyły się wybory nowego kuratora, którym został dr Józef Wałach, pełniący tę funkcję do r. 1970. Od 1948 r. do 1978 r. kancelarię parafialną prowadziła p. Zofia Tyrna.
Oceniając generalnie powojenne pięciolecie trzeba stwierdzić, że był to okres odbudowy i stabilizacji parafii bielskiej. Dzięki gorliwości duszpasterza i całego szeregu ludzi, których nazwisk bez pominięcia kogokolwiek nie sposób wymienić, Bielsko stało się znowu "Bielskim Syjonem"
1950-1970
l listopada 1951 r. wprowadzono coroczną komunię dla młodzieży pokonfirmacyjnej. Pracę diakonii, która została na okres wojenny przerwana, kontynuowano teraz przez powołanie do życia koła misyjnego. Postawiło ono sobie za cel odwiedzanie i otoczenie opieką chorych, starców i samotnych.
Prezydium NRK uchwałą z dnia 25 lutego 1952 r. powołało ks. Adama Wegerta -w uznaniu dla jego pracy - na przewodniczącego Komisji Ewangelizacyjno-Misyjnej Kościoła Ewangelickiego. Dzięki temu w tym okresie nasiliła się w parafii praca ewangelizacyjna. Notuje się liczne ewangelizacje i inne akcje przeprowadzone przez parafię.
Z uwagi na stały rozwój pracy parafialnej oraz liczne obowiązki proboszcza parafia otrzymała pomoc w osobie siostry Heleny Burghard jako siostry zborowej. Zajęła się ona pracą wśród dzieci oraz pracą charytatywną.
Rok 1957 był dla parafii rokiem przełomowym, bowiem Zgromadzenie Diecezjalne w dniu 31 marca wybrało ks. Adama Wegerta seniorem Diecezji Cieszyńskiej. 5 maja 1957 r. odbyła się uroczysta instalacja nowo wybranego seniora. Instalacji dokonał ks. biskup J. Kotula w asyście ks. prezesa W. Gastparego.
Do pomocy w pracy duszpasterskiej skierowany został do Bielska ks. Tomasz Bruell, który pracował w parafii jako wikariusz od 1956 r. do 1959 r.

W 1958 r. zaszła zmiana na stanowisku siostry zborowej. Diakonat "Eben-Ezer" skierował do tej pracy siostrę Wandę Korfanty, która funkcję tę pełniła do 1980 r., tj. do momentu odwołania jej do pracy w nowopowstałym Domu Opieki w Dzięgielowie.

W latach 1956-1959 zdołano otynkować kościół i także odmalować go wewnątrz. Na uwagę zasługuje fakt, że te poważne remonty parafia wykonała własnymi środkami finansowymi. Dzięki staraniom ks. seniora A. Wegerta zakończono też w tym okresie remont odzyskanego domu wypoczynkowego w Wapienicy. Został on 31 sierpnia 1960 r. poświęcony i otrzymał nazwę "Betania". Obecnie zarządza nim Fundusz Socjalny Kościoła Ewangelickiego.
Godzi się wymienić jeszcze dwie uroczystości:
4 września 1960 r. obchodzono 400l ecie powstania pierwszego zboru w Bielsku. Z okazji tej kazania wygłosili ks. biskup dr Andrzej Wantuła i ks. dr Paul Hansen, przedstawiciel SRK. W bielskiej świątyni zostali 25 września tegoż roku ordynowani trzej księża, min. syn zboru bielskiego, ks. Jan Szarek.
W r. 1965 do Bielska skierowany został - w miejsce ks. T. Bruella - jako wikariusz ks. Marcin Lukas, który pracował w tej parafii do r. 1969.

W roku 1970 odszedł na zasłużony odpoczynek długoletni kurator parafii, dr J. Wałach, a na jego miejsce kuratorem wybrano inż. Jana Cholewika.
W roku 1963 został powołany do życia chór misyjny. Powstał jako drugi chór obok istniejącego od szeregu lat chóru kościelnego. Jak sama nazwa wskazuje, celem chóru misyjnego było działanie misyjne wśród zborowników poprzez pieśń religijną. Temu zadaniu podporządkowano cały repertuar muzyczny, obejmujący proste pieśni o treści budującej, które miały głęboko przemawiać do serc ludzkich i budzić je z letargu. Aktywność chóru była stosunkowo duża, dawał przeciętnie 40-50 występów rocznie.
Poza śpiewem chór misyjny organizował różne imprezy o charakterze religijnym, a to: wieczory adwentowe i pasyjne, uroczystości związane ze świętami Zmartwychwstania, świętami umarłych, dni matki i babci, kościelne dni kobiet, wieczory sylwestrowe, gwiazdki chóru oraz kolejne rocznice chóru. W ramach tych imprez chór wystawił wiele obrazków scenicznych, krótszych i dłuższych, w wykonaniu chórzystów oraz ich dzieci.
Dyrygentem chóru była p. seniorowa Maria Wegert, kierownikiem organizacyjnym p. Helena Kożusznik. Dzięki systematycznej pracy pod kierownictwem p. seniorowej Marii Wegertowej, chór kościelny został wyróżniony zaproszeniem na ekumeniczną uroczystość z okazji 25-lecia PRL do Poznania. W swoim repertuarze wyspecjalizował się w polskiej muzyce kościelnej.
Kolejnym wyróżnieniem chóru kościelnego było zaproszenie go w r. 1970 do Warszawy na uroczystość 400-lecia Ugody Sandomierskiej. W roku tym przypadała także uroczystość 25-lecia istnienia chóru, która zgromadziła około 100 chórzystów. W r. 1979 chór wyjechał do NRD, a w r. 1980 do Austrii, gdzie przedstawił swój program polskiej muzyki dawnej.
Od l lipca 1970 r. stanowisko wikariusza parafii bielskiej objął ks. Jan Szarek, poprzednio proboszcz parafii w Giżycku. Jemu powierzony został przede wszystkim odcinek pracy wśród dzieci i młodzieży, w której to pracy czynnie uczestniczyła również jego żona - p. pastorowa Aniela Szarek.
Od kilku lat parafia przygotowywała się do największego przedsięwzięcia w okresie swego powojennego istnienia, tj. do remontu kapitalnego dachu i wieży kościoła. Prace te prowadzono w latach 1974-1976. Ogólny koszt remontu zamknął się kwotą 1500 tyś. zł, w tym ofiary parafian wyniosły 500 tyś. zł. Blacha miedziana na pokrycie kościoła została parafii podarowana przez Bratnią Pomoc im. Gustawa Adolfa, a jej wartość wyniosła 500 tyś. zł. Pozostałe koszty pokryły dochody ze sprzedaży parcel parafialnych w Komorowicach i Mikuszowicach.
Z końcem 1976 r. pomalowano na nowo wnętrze kościoła, a nabożeństwo z okazji pamiątki założenia kościoła odprawione we wrześniu tego roku, stało się świętem dziękczynienia za dokonane dzieło remontowe. W r. 1978 zabrano się do remontu kapitalnego plebanii. W 1978 r. nastąpiła zmiana na stanowisku sekretarza Rady Parafialnej, z powodu choroby musiał zrezygnować długoletni sekretarz p. Otton Stekla, który pełnił tę funkcję od 1957 r. Na jego miejsce powołano p. Franciszka Gansla.
W następnych latach dokonano kapitalnego remontu organów i zmieniono urządzenia do ogrzewania kościoła na skutek wymogów dostawcy gazu.
l czerwca 1975 r. dotychczasowy wikariusz ks. Jan Szarek został wybrany na stanowisko drugiego proboszcza.
Od l marca 1980 r. dotychczasowy długoletni proboszcz parafii przeszedł w stan spoczynku, a zasług jego dla parafii nie jest w stanie objąć ten krótki przegląd powojennego życia parafialnego.
Znamienny jest fakt, że w okresie 35 lat powojennego istnienia parafii z jej grona wyszło 12 księży i 4 katechetki. Fakt ten mówi sam za siebie.
Dla okresu tego jedynym podsumowaniem mogą być słowa: "Aż dotąd pomagał nam Pan".
Dzieło ks. seniora Adama Wegerta kontynuował ks. Jan Szarek wybrany na pierwszego proboszcza 14 września 1980 r., który 16 listopada w tymże samym roku został wybrany seniorem Diecezji Cieszyńskiej. W ten sposób parafia bielska pozostała nadal siedzibą Senioratu Diecezji Cieszyńskiej.